POLSKIE TAŃCE NARODOWE

 

POLONEZ

  
Taniec kołowy, korowodowy w metrum 3/4. Rozwinął się z tańca polskiego XVIII w. który z kolei wywodzi się z typu tańca chodzonego występującego w XVII w. pod nazwą pieszego lub chmielowego powstałego z obrzędowych wiejskich tańców weselnych od których oderwał się, usamodzielnił i pod nazwą taniec polski wszedł do repertuaru dworków szlacheckich.
Polonez jest tańcem zespołowym. Pary ustawiają się jedna za drugą, chłopcy po lewej stronie dziewczyny po prawej. Oboje zwracają się twarzami do kierunku tańca. Tancerz podaje tancerce prawą rękę na którą ta kładzie swoją lewą rękę. Połączone w ten sposób ręce wysuwają nieco do przodu, równolegle do posadzki lub na wysokość piersi. Ramiona zginają lekko w łokciach. Ręce zewnętrzne swobodnie opuszczone. Tancerka musi ująć prawą ręką suknie a tancerz oprzeć lewą rękę na biodrze lub dłonie trzymać przy lampasach spodni. Sylwetki tańczących muszą być wyprostowane, głowy dumnie wzniesione.
 

1. M. K. Ogiński - Polonez a-moll "Pożegnanie Ojczyzny".
2. S. Moniuszko - Polonez z opery "Halka"
3. F. Chopin - Polonez A-dur op. 40 nr 1

MAZUR

      Jest tańcem parowym w metrum 3/4 o charakterystycznym rytmie. Zawiera kroki posuwiste i skoczne przyklęki, wir wolno splecionych par i szybkie przebiegi. W mazurze akcenty są porozmieszczane w różnych częściach taktu, najczęściej jednak na trzeciej części, co nadaje mu żywy charakter. Mazur, zanim ostatecznie się ukształtował, co nastąpiło pod wpływem chodzonego polskiego obertasa i krakowiaka znany był na Mazowszu jako wyrwas, szumny, gniewus, goniony . Mazur podobnie jak chodzony polonez zawędrował na dwory magnackie skąd już w połowie XIX w. rozpowszechnił się na cały świat jako taniec towarzyski oczywiście przetworzony artystycznie przez nauczycieli tańca. Oni to uporządkowali krok tańca ludowego i ustalili figury dawniej dowolnie kombinowane przez wodzirejów, którzy w mazurze mieli więcej pola do popisu niż w innych tańcach ludowych. Najstarsze figury mazurowe które przedostały sie do mazura towarzyskiego są to formy taneczne wzięte z dawnych obrzędów ludowych, tańców lub gier. Są to: figura krakowska, odbijany, zwodzony. Mazur jako utwór muzyczny stał się popularny w świecie dzięki Chopinowi podobnie jak polonez, a przez kompozytorów opery i baletu zawitał również na scenę.
 

1. S. Moniuszko - Mazur z opery "Halka"
2. W. Osmański - Biały mazur
3. F. Chopin - Mazurek As-dur op. 41 nr 3
4. K. Szymanowski - Mazurek C-dur op. 50 nr 1


KRAKOWIAK

      Taniec ludowy ziemi krakowskiej, utrzymany w metrum 2/4, średnim tempie zawierający charakterystyczne synkopy, które przenoszą akcenty na słabe części taktu. Nazwa krakowiaka prawdopodobnie nieludowego pochodzenia pojawiła się w XVII wieku na określenie dwumiarowych tańców krakowskich o różnych lokalnych nazwach pochodzących od właściwości choreotechnicznych np:( mijany, suwany, dreptany, przebiegany, ścigany) lub od miejscowości (skalmieniak, szopieniak, wiśliczak, proszowiak).
Początkowo nazwą Krakowiak określano zarówno melodie z synkopami jak i bez, później tylko te pierwsze. Synkopy krakowiaka pojawiają się w polskich tańcach z tabulatur XVI i XVII w. choć sposób ich użycia jest zwykle inny niż w krakowiaku.
 

1. S. Moniuszko - Krakowiaczek
2. Z. Noskowski - Krakowiaczek F-dur
3. K. Szymanowski - Krakowiak


KUJAWIAK

      Jest tańcem o metrum 3/4  o tempie wolnym.  Tańce o cechach muzycznych kujawiaka są znane w Łęczyckim i w Wielkopolsce. Nazwa Kujawiak po raz pierwszy pojawiała się w 1827 r. a z zapisem muzycznym w 1830 r. W narodowej formie kujawiaka rozwiniętym poza środowiskiem wiejskim odnajdujemy wiele cech muzycznych typowych dla mazura, oberka i chodzonego. Z mazurem i oberkiem łączą kujawiaka podobne ukształtowanie rytmiczne ale różnicuje powolne tempo, melodyka zbliżona do konstrukcji tańców chodzonych o stopniowo wznoszącej się linii melodycznej oraz inny sposób akcentowania. Zakończenie tańca zbliża się rytmicznie do mazura ale posiada zupełnie inny wyraz ze względu na powolne tempo tańca. Melodie kujawiaków często oparte są na tonacjach molowych przez co wydają się smętne. Większe jeszcze niż muzyczne są różnice ruchowe kujawiaka narodowego i wiejskiego. Ten ostatni był tańcem złożonym z kilku tańców. Tradycyjny typ składał się z wielu części (powolny,chodzony,żywy,wirowy).

Największą popularnością Kujawiak cieszył się na przełomie XIX i XX wieku.
 

1. "Jasiu, czemu nie orzesz" - melodia ludowa
2. H. Wieniawski - Kujawiak
3. E. Mąkosza - Kujawiak z Liskowa


OBEREK

      Obertas, ober, obertany, polski taniec ludowy w metrum 3/8 charakteryzujący się rytmami mazurowymi. Nazwa wywodzi się od sposobu tańczenia obracania się, polegającego na obrocie tancerza wokół partnerki w jednym takcie i tancerki wokół partnera w drugim takcie. Różnice miedzy Kujawiakiem, Mazurem i Oberkiem określa się zazwyczaj na podstawie tempa które w oberku jest najszybsze. W muzyce artystycznej trójwymiarowe tańce pod nazwą oberka lub obertasa opracowali: Kolberg, Wieniawski, Statkowski, Szymanowski, Bacewiczówna.
 

1. "Była babuleńka" - melodia ludowa
2. K. Serocki - Oberek
3. L. Różycki - Oberek z baletu "Pan Twardowski"
4. G. Bacewicz - Oberek nr 1
 

 
Dziś jest:
Webmaster: K. Kozon